Als we het hebben over leren weet iedereen gelijk wat je bedoelt. Leren doen we tenslotte allemaal en (bijna) voortdurend. Toch is de ‘en wat heb je ervan geleerd’-vraag, vaak nog helemaal niet zo makkelijk te beantwoorden. Ook hoe je iets hebt geleerd is niet altijd zo makkelijk uit te leggen. Mijn kinderen zeggen dan ‘ nou, dat weet ik nu gewoon’ en volwassenen komen vaak met een uitgebreid, ietwat wollig verhaal over hoe het leerproces tot stand is gekomen (zeker bij docenten).

Leren is . . .

De afgelopen twee weken heb ik met een breed scala aan mensen gesproken over leren en wat leren mogelijk maakt. Hieruit maak ik op dat leren:

1. Nog niet zo makkelijk te definiëren is.
2. Mensen het moeilijk vinden om te accepteren en begrijpen dat jouw leervoorkeur niet voor iedereen geldt.
3. Wat je zou moeten leren bepaald wordt door de normen en waarden van de organisatie waarin je werkt, van schoolklas tot onderzoeksteam, en daardoor een politieke lading krijgt.
4. 
   

Leren wordt vaak vertaald in ‘de waarheid vertellen’ aan mensen die dit nog niet weten. Nu is ook de waarheid een nogal ingewikkeld concept, waar we voorlopig nog niet over uitgepraat zijn. Doordat leren zo dagelijks is en in veel organisaties de kreten ‘een leven lang leren’, ‘de lerende professional’ en ‘investeren door te leren’, je om de oren vliegen, lijkt het leren zelf nauwelijks meer zichtbaar te zijn.

Leren vs doceren

Bij het overdragen van kennis en vaardigheden om je werk goed te kunnen doen, krijg je gratis de leervoorkeur en waarheid van de trainer mee. Hier is op zich niets mis mee, maar de trainer moet zich hier wel bewust van zijn, en in staat zijn zich te kunnen verplaatsen in het leerproces van de ander. Ik denk dat dit bij een professionele trainer wel snor zit, maar bij een inhoudsdeskundige die zijn of haar onderwerp leerbaar wil maken, is dit niet direct zo. De kunst is, volgens mij, om een verschil te maken tussen leren (actie van de deelnemer) en doceren (actie van de trainer) en die twee met elkaar in balans te brengen.

Ontwerpen

Ik ben dol op het maken van leerontwerpen en ga graag om de tafel met docenten en trainers om het mooiste blended lesontwerp te maken. Ik heb inmiddels geleerd dat het ontwerp dat we samen maken niet het belangrijkste eindproduct is van de sessie, maar het gesprek dat we hebben gevoerd over leren en leren mogelijk maken. Ik denk dat het van groot belang is, in het ontsluiten van kennis en vaardigheden en verder verbeteren van het onderwijs, dat we praten over wat leren is. Hierover ervaringen uitwisselen en heilige huisjes onderzoeken.

Heilige huisjes

Een van mijn heilige huisjes stond deze week ook te schudden op zijn grondvesten. Ik sprak een docent die er stellig van overtuigd was dat zijn hoorcolleges een hoog leerrendement opleveren. Ik ben/was er zeker van dat hoorcolleges niet meer van deze tijd zijn, maar hij wist mij duidelijk te maken dat met een goed verhaal, op de juiste manier verteld, een hoorcollege nog steeds grote waarde kan hebben. En ja, als hij het zo vertelt, dan ben ik het met hem eens. We zijn (als mensen) erg gevoelig voor verhalen, in alle culturen, religies en gemeenschappen spelen verhalen een belangrijke rol om te leren en te delen. Als een hoorcollege inhaakt op deze traditie, dan verdient het een plek in het onderwijs.

Van ‘onbewust onbekwaam’ naar ‘bewust bekwaam’

Kortom, het gesprek over hoe we leren en welke leerinterventies het beste werken is nooit af. Juist door hierover te praten en uit te wisselen leren we van elkaar en kan het volgende leerproduct nog mooier en effectiever worden. Door professionals bij dit gesprek te betrekken die geen docent of trainer zijn, wordt de opbrengst groter en relevanter. Wellicht kunnen we dan groeien van ‘onbewust onbekwaam’ naar ‘bewust bekwaam’ als het gaat over leervoorkeuren en de balans tussen doceren en leren!

Een goed didactisch spel zet aan tot denken, geeft de nodige frustratie en is helder gestructureerd. Dat is in een notendop de basis voor het ontwerpen van een spel volgens Pedro De Bruyckere. Hij verzorgde afgelopen woensdag de keynote tijdens de conferentie Gamedidactiek in Utrecht. Hij sloot zijn verhaal af met KISS: Keep it Simple, Stupid! Nog een belangrijke basis voor het ontwerpen van spellen en eigenlijk de meeste lessen.

Lesontwerp

Tijdens de conferentie Gamedidactiek stond, uiteraard, het spel en het ontwerpen hiervan centraal. De workshops varieerden van een live online moordspel tijdens de dag, naar het ontwerpen van ‘epic games’ voor de hele klas, tot het inzetten van lego als beloningsmechanisme. Onderliggend aan alle creatieve ideeën ligt het verbinden van de deelnemers en het motiveren tot actie en denken. Deze vier elementen: verbinden, motiveren, actie en denken vormen de basis voor elk goed lesontwerp en hiermee kan ik ook makkelijk de brug bouwen naar blended learning.

Al eerder schreef ik dat blended learning en gamedidactiek ‘een match made in heaven’ zijn. Bijvoorbeeld als je met kennisclips en literatuur zorgt voor de kennisoverdracht voorafgaand aan de klassikale les, en in de les het geleerde verwerkt en verdiept met een spel. Je zorgt dan voor een duidelijke relatie tussen online en offline leren en je maakt de lessen leuk en dynamisch.

Voorbeelden

Als je een spel hebt ontworpen dat over meerdere lessen gespeeld wordt, zoals een queeste waarbij je elke les nieuwe elementen kan ‘ verdienen’ voor de eindopdracht, is online kennisoverdracht en het geven van hints leuk en stimulerend. Je kan ook een eenvoudige spelvorm als een Socrative quiz in de les gebruiken om voorkennis te activeren om vervolgens de studenten aan het werk te zetten met het maken van een eigen kwartetspel over de stof. Martijn Koops gaf een (korte) workshop over het maken van een educatief kwartetspel met verschillende toepassingsvormen. Handig voor docenten om te maken, maar ook heel leuk voor studenten en leerlingen om zelf te maken en te gebruiken!

Autonomie

De belangrijkste reden dat ik zo blij word van gamedidactiek is de motiverende werking die uitgaat van het spel. Bijna iedereen is gevoelig voor competitie en iets (relevants) kunnen winnen, zeker in combinatie met groepsdynamiek. Daarnaast zet een goed spel aan tot denken, en dat is wat elke docent het liefste wil, dat de student gaat nadenken over de leerstof.

Voor mij is de grote kracht de autonomie die een spel creëert. De deelnemers aan het spel kunnen zelf beslissen hoe hard ze werken voor de ‘prijs’ en daarmee hun kans om te winnen beïnvloeden. Het hebben van autonomie in het eigen leerproces is een belangrijke driver voor motivatie, samen met verbinding en uitdaging, ook alweer basis elementen van een spel.

Blended gamedidactiek

Het mag duidelijk zijn, ik ga aan de slag met het ontwikkelen van ‘blended gamedidactiek’. De ‘frustrerende’ werking die uitgaat van uitdagende opdrachten in een spel, stimuleren tot leren en het verder kijken dan een toets of lesboek. En als je die frustratie dan overwint en verder komt in het spel, dan wordt het leuker en leuker.

Een aantal spellen heb ik al liggen, voor mijn eigen trainingen en wellicht ook voor jou doelgroep. Wil je meedenken of een keer praten? Neem dan contact met mij op!

Game on!

Dit zei ik tijdens de ‘Learning Failures United 2018’, georganiseerd door aNewspring. We deelden verhalen over ‘major disasters’ tijdens het implementeren van (e-)learning oplossingen.

Rode lijn door alle verhalen was dat het elke keer toch moeilijk blijkt om goed in te schatten hoe de doelgroep gaat reageren op jouw leeroplossing. De ‘learning failures’ varieerden van miscommunicaties met de afdeling ICT, tot het verkeerd inschatten van de bedrijfscultuur.

Learning failures

Mijn casus ging over het trainen van een aantal docenten in het maken van kennisclips voor hun nieuw ontworpen module. Ik dacht dat ze graag hun onderwijs wilden vernieuwen, want de intake met de sectieleider was zo enthousiast en vol ambitie. Tijdens de training merkte ik al snel dat lang niet alle docenten op de nieuwe lesmodule zaten te wachten en zich al helemaal niet relaxed voelden bij het maken van kennisclips over hun hoorcolleges. De overgang van het ene medium (klassikaal lesgeven) naar het andere medium (film) was eigenlijk veel te groot voor ze. Resultaat was een moeizame training met twijfelachtige kennisclips als eindresultaat.

Leren

En wat ik hiervan geleerd heb? Je moet eerst schuren, plamuren, polijsten, schoonmaken et cetera, voordat je kan gaan schilderen. Eigenlijk had ik met alle docenten vooraf moeten praten over hun verwachtingen en behoeftes rondom het ontwikkelen van de nieuwe module. Wellicht had ik daarmee veel meer draagvlak en een meer op maat training kunnen geven. Helaas is het niet altijd mogelijk om dergelijk voorwerk te doen, dus moet ik ook in trainingen waar dit niet kan, meer tijd en ruimte creëren voor het bouwen aan draagvlak.

Andere voorbeelden

Een ander mooi voorbeeld vond ik de case waarin de L&D adviseur een praktische memo-trainer had ontwikkeld waar veel behoefte aan was, maar die niemand ging doen. En waarom niet? Omdat de begeleidende mail niet de juiste tone-of-voice bleek te hebben. Pas toen medewerkers persoonlijk werden gewezen op de memo-trainer werd deze goed gevolgd en positief geëvalueerd.

Of die case waarbij de doelgroep gratis de e-learning mocht volgen in ruil voor feedback. De feedback was echter zo overweldigend negatief dat het hele concept in een keer de prullenbak in kon. Prototyping met de doelgroep kan heel waardevol zijn, maar het feedback proces moet wel zo ingericht worden dat de ontvanger het constructief kan inzetten bij de verbetering van het product.

Kwetsbaar opstellen

De ervaringsdeskundigen die zo dapper waren hun mislukkingen openhartig te delen konden rekenen op een welgemeend applaus en blikken van herkenning. Het lijkt gek om in een relatief onbekende groep jouw (grootste) fouten te presenteren, maar het tegengestelde was waar. Er ontstond direct een vertrouwelijke, ons-kent-ons sfeer, want wie heeft er nou geen fouten gemaakt? Dit alles resulteerde in vele openhartige gesprekken waarin kennis werd gedeeld en nieuwe contacten gelegd. Daar waar ik bij presentaties over Best Practises nog wel eens jaloerse opmerkingen of fatalistische uitingen hoor zoals, ‘bij ons is dat idee echt niet haalbaar’, was daar nu geen sprake van. We leren echt heel veel van onze fouten en deze avond was daar een goed voorbeeld van!

November zit er weer op en hierbij doop ik deze maand tot officiële congressen maand 2018! Ik weet niet of het jou is opgevallen op LinkedIn of andere media, maar ik heb nog niet eerder dit jaar zoveel congressen, voor zoveel verschillende branches langs zien komen! Zelf was ik bij drie congressen, en een bijzondere trainingsdag in Oslo. In deze blog vertel ik daar graag meer over!

Congressen in de blend

Als je het hebt over blended leren voor professionals, dan is een congres toch wel het ultieme face-to-face moment. Er is veel tijd om van elkaar te leren, te netwerken en offline te surfen, ofwel rondkijken. Als verse zelfstandige viel mij op hoe fijn het is om met zoveel vakgenoten en gelijkgestemden uit te wisselen en echt even de diepte in te gaan. Met nieuwe kennis en inspiratie op zak voelt het ‘gewone’ werk de volgende dag als uitdagender en relevanter. Nog leuker vond ik alle reviews en meningen van mijn blended collega’s in de dagen na de congressen in blogs en posts. Een hele natuurlijke en effectieve manier van social learning en de manier om een congres echt blended te maken!

Effectief presenteren

Er moet mij echter toch iets van het hart . . . hoeveel mijn vakgenoten ook weten over hun eigen onderwerp (van slimme klaslokalen tot wetenschappelijk onderzoek), innovatief en inspirerend presenteren is ook een vak. Ondanks de mooie locaties, het afwisselende programma en ondersteuning van de organisatie, waren veel presentaties een combinatie van overvolle PowerPoint slides en hoorcollege. Als professional zou ik hier mee om moeten kunnen gaan en toch de kennis eruit moeten halen die ik nodig heb, maar ik vind het toch een gemiste kans. Blended leren geeft zoveel kansen voor activerend leren, gamification en interactie met de deelnemers, dat het bij gelijknamige congressen meer verwerkt zou moeten zijn in de sessies.

Key learnings

Ok, nu over de inhoud, ik was aanwezig bij de SURF Onderwijsdagen, hier heb ik ik de Haagse Blended Learning Puzzle gepresenteerd en gespeeld. Bij het Leiderschapscongres van De Haagse Hogeschool, twee dagen later hebben Martijn Koops (HU) en ik een workshop Gamedidactiek & de Haagse Blend gegeven. En de week daarop was ik bij de aQAdemy van de NVAO in Antwerpen, deze stond in het teken van e-learning en kwaliteitsborging in het hoger onderwijs. Hieronder mijn key learnings van deze bijeenkomsten op een rijtje:

• De ontwikkelingen rondom blended learning zijn nog volop gaande. De randvoorwaarden voor (meer) succes zijn het creëren van draagvlak in alle lagen van de organisatie, flexibiliseren van het rooster, ontwikkeltijd voor docenten realiseren en de beschikbare ICT effectiever in te zetten.
• Het professionaliseren van docenten op het gebeid van blended learning werd bij alle congressen als sleutel tot succes gezien. Hierbij spelen ‘blended ambassadeurs’ en het toegankelijk maken van good practices een belangrijke rol.
• Met de opkomst van MOOC’s is er een beweging ontstaan in het hoger onderwijs naar meer online leren en online samenwerken. Ondanks dat dit onderwijsmodel niet ‘de heilige graal’ blijkt, heeft het wel een beweging richting meer online, open en flexibel leren ingezet. Kennis en ervaring met online onderwijs is verzameld door The European Association of Distance Teaching Universities (EADTU) op de website Empower Higher Education.
• Er wordt veel onderzoek gedaan naar het effect van blended learning en naar hoe instellingen omgaan met het implementeren van blended learning. Dit laatste wordt momenteel onderzocht in het EMBED project van de KU Leuven. De resultaten zullen een belangrijke bijdrage gaan leveren aan het verder succesvol implementeren van blended learning.

Oslo

Als kers op de taart mocht ik eind november naar Oslo om daar een training te verzorgen aan de Oslo Metropolitan University. Deze jonge universiteit (sinds januari 2018) ziet het inzetten van blended learning en internationaal onderwijs als kern bij het door ontwikkelen van hun curricula. Aan mij daarom de eer om een train-de-trainer programma over blended learning te verzorgen voor een aantal docenten en docentopleiders. Hoewel het pittig is om in het Engels te trainen, terwijl we geen van allen ‘native speaker’ zijn en we soms moeten zoeken naar de juiste woorden, was de training zeer geslaagd. Niet alleen is er gewerkt met ‘De Blended Learning Puzzle’ als ontwerptool, de deelnemers zien nu nog meer de mogelijkheden en de kracht van blended learning. Het leuke van het ontwerpen van een blended lesprogramma is dat de betrokkenen weer eens kritisch naar hun eigen werk en leerdoelen kijken. Dit levert confronterende gesprekken op, maar ook een zekere mate van teambuilding en uiteindelijk een dynamisch en blended lesontwerp.

Gamedidactiek

Afgelopen week had ik het genoegen om samen met Martijn Koops een training te geven aan leidinggevenden in het (hoger) onderwijs. Martijn is expert op het gebied van gamedidactiek, ik weet het nodige van blended learning en het resultaat was een dynamische, actieve en inhoudelijke bijeenkomst.

Face-to-face

Wat mij opviel in de gesprekken met de deelnemers aan de training en ook eerder deze week tijdens de SURF onderwijsdagen, is dat de uitdagingen bij blended learning verschoven lijken te zijn van het oplossen van technische uitdagingen, naar het zinvol invullen van de face-to-face tijd met de studenten. Iedereen is er ondertussen wel van overtuigd dat het geven van lange hoorcolleges zinloos is. Een korte frontale instructie of verdieping op de stof kan heel nuttig zijn, maar anderhalf uur lang luisteren naar een expert is niet meer van deze tijd. Maar ja, wat moet je dan in die anderhalf uur doen, als je maar vijftien minuten frontaal les geeft?

Activerende didactiek

Activerend lesgeven is het toverwoord bij blended learning en gamedidactiek geeft daar een zeer krachtige invulling aan. Martijn Koops presenteerde een aantal werkvormen die ‘low-tech’ zijn en diep leren mogelijk maken. De deelnemers aan de training speelden de games en leerden in korte tijd wat gamedidactiek is, waren zeer betrokken en gingen onderling in gesprek over het onderwerp. En wij als trainers konden rustig toekijken en genieten van een succesvolle werkvorm.

Natuurlijk kwam de vraag hoeveel werk het is om de games voor te bereiden. Nu ja, veel werk dus, zoals dat eigenlijk bij alle activerende werkvormen het geval is waarmee deelnemers een langere tijd bezig moeten zijn. Het fijne is echter, dat je een goed spel maar een keer hoeft te ontwerpen, daarna is deze heel vaak te hergebruiken. ‘Gewoon even de speelkaarten uit de kast halen en het een en ander printen en mijn les is voorbereid’, zei Martijn hierover.

Ontwerpen

Moet iedereen dan nu spellen gaan bedenken en in elkaar knutselen? Ik denk het niet, anderen zijn je al voorgegaan en beter goed gejat (met bronvermelding), dan slecht bedacht. Google maar eens op ‘educational games’, ‘activerende werkvormen’ en ‘gamedidactiek’ en je vind zeer diverse soorten werkvormen, voor elke doelgroep en elke les.

Het leuke aan activerende werkvormen zoals games is dat je aan de inhoud van de lesstof niet zoveel veranderd, maar wel aan de vorm. Door de lesstof op een andere manier aan te bieden en creatief te herhalen, worden de lessen leuker en het leren dieper. Studenten die hier geen zin in hebben kunnen altijd gewoon thuisblijven en het boek lezen, theorie zullen ze dan niet missen, oefenen, herhalen en een leuke les wel.

Tips

Hoe worden werkvormen activerend? Ik noem een paar simpele manieren om een lesactiviteit actief te maken. Wellicht een open deur, maar het hoeft niet moeilijk te zijn:

• Laat studenten elkaars werk nakijken en scoren. Punten hoeven niet altijd verdiend te worden met het juiste antwoord, je kan ook bepaalde woorden in een zin of formules in een antwoord punten geven.
• Gebruik bij een case een canvas om de uitwerking op te schrijven of te tekenen, hang deze op in de klas en bespreek ze met elkaar.
• Gebruik een timer. Op het moment dat een klok op het scherm de tijd weg tikt, ontstaat er een ‘game’ sfeer en gaat alles net een stukje intensiever en sneller.
• Bedenk prijzen die er toe doen, zoals informatie over de aankomende toets, minder huiswerk of een nieuwe uitdagende werkvorm.
• Transformeer een oud pak speelkaarten tot gamekaarten door er stickers met opdrachten op te plakken, van kennisvragen tot ‘quests’ buiten het klaslokaal.

Blended learning

Als je ‘blend’ zo is ingericht dat de kennis online wordt overgedragen, dan is de tijd in de klas het ideale moment om te verdiepen, misconcepten te herkennen en recht te zetten en de stof tot leven te brengen. Feedback geven en krijgen kan online ingericht worden (bijvoorbeeld met Feedbackfruits), en in de klas kan je hier verder mee aan de slag gaan. Bij het ontwerp moet je ook rekening houden met wat er praktisch kan in de klas en hoeveel je mag verwachten van de voorbereiding van de studenten op de les. Blended learning is daarmee meer dan het bedenken en inzetten van games. Het invullen van de face-to-face tijd met de studenten kan echter met slimme educatieve spellen een stuk leuker en effectiever worden!

Succes en game on!

Bloggen, vloggen, berichtjes en advertenties, graag laat ik je kennismaken met blended learning en Blend It via allerlei online berichten. Hoe handig die communicatie ook is, echte verbinding komt pas tot stand als we elkaar zien en de hand drukken. Met het uitwisselen van verhalen leer je elkaar kennen en kan je open staan voor nieuwe ideeën. Zo gaat het immers ook in de klas, docenten delen hun verhalen en kennis met studenten en visa versa, zodat vanuit die verbinding leren mogelijk wordt.

Verbinding alleen is niet genoeg om te leren en te ontwikkelen, hiervoor is ook motivatie nodig. Motivatie om geïnspireerd les te geven en motivatie om je hoofd, hart en handen te laten leren. Graag vertel ik meer over het belang van het hebben van autonome leerervaringen bij het ontwikkelen en behouden van (student)motivatie. Hierbij speelt kennis over wat jouw doelgroep drijft en belemmerd een belangrijke rol. En als je dan weet hoe jouw leerlingen in de klas zitten en wat hen motiveert, dan kan je een passend blended ontwerp maken.

Kom dinsdag 27 november naar de MeetUp070 en laten we kennis maken! Tijdens deze MeetUp vertel ik meer over motivatie en leren vanuit de theorieën van Hattie en Deci & Ryan, uiteraard met concrete voorbeelden. En daarna kunnen we elkaar de hand schudden en verhalen uitwisselen. Ik zie ernaar uit!

Hoe vaak denk jij per uur, per dag, per week? Hoeveel tijd besteden we aan nadenken over ons werk, privéleven of studie? En hoeveel tijd gunnen we elkaar om te denken?

Leerstijl

Als ik een test voor de leerstijlen van Kolb invul, dan kom ik zeker uit op de ‘Doener’. Of in het jargon van Vermunt, de ‘Toepassingsgerichte stijl’. En volgens de Belbin groepsrollentest blijk ik een ‘Bedrijfsman’. Ondanks dat ik nog geen doorslaggevend bewijs heb gevonden voor leerstijlen of geloof in het resultaat van elk internettestje, zie ik toch een trend. Ik ben een aanpakker, ik houd van uitdagingen en ik probeer nieuwe ideeën liever gelijk uit dan dat ik er lang over nadenk.

Mede daardoor zit m’n hoofd vol ideeën, plannen, kortlopende acties en lange termijn strategieën. Met elk idee waar ik blij van word ga ik aan de slag, lange termijn ideeën schrijf ik ergens op. Als ik kijk naar de lessen en trainingen die ik ontwerp, dan viert ‘het doen’ de boventoon. Lezen en nadenken is verplaatst naar thuis achter de computer en in de groep gaan we aan de slag. Lekker activerend, gelijk toepassen van de theorie, oefenen en de dag vliegt voorbij.

Zaag

Abraham Lincoln zei ooit: “Als ik acht uur zou hebben om een boom om te hakken, zou ik zes uur besteden aan het slijpen van de zaag.” Niet echt een uitspraak van deze tijd misschien, maar wel iets om (jawel) over na te denken. Eigenlijk heb ik de werkvorm ‘nadenken’ nooit echt overwogen in mijn lessen. Met alle werkvormen die ik gebruik vorm ik het denken en duw ik de studenten een bepaalde denkrichting in, maar laat ik ze echt nadenken?

Een tijd terug mocht ik meedoen aan een Socratisch gesprek. Dat was best een eyeopener! Waar ik normaal op het puntje van mijn stoel zit om mijn zegje te doen, was de actie nu luisteren, samenvatten en dan pas je zegje doen, zonder in discussie te gaan met de andere sprekers. Kortom, de taak was: nadenken, en wat gebeurde er? Ik kwam tot diverse nieuwe inzichten en ontdekkingen over mijzelf en mijn groepsgenoten.

Denken in de trein

De afgelopen weken heb ik veel met de trein gereisd, de ultieme plek om even lekker Facebook te checken, appjes te sturen en een foto te uploaden. Ik was niet de enige met dat idee, 90% van de mensen die ik zag in de trein of op het perron, keken naar hun beeldscherm. Is dat erg? Geen idee, sommige onderzoeken zeggen van wel, anderen kunnen niets aantonen. Op het moment dat ik de telefoon weg moest leggen, omdat de batterij leeg was, viel mij op hoe mooi het buiten is en hoe lekker het is je gedachten even de vrije loop te laten.

Cocoonen

De nazomer is zo ongeveer voorbij en de tijd van knus binnen ‘cocoonen’ komt er weer aan. Tijd om over het jaar na te denken en nieuwe plannen te maken? Misschien houd ik het deze keer alleen bij denken. Er zit zoveel in mijn hoofd, daar hoeft even geen nieuw plan meer bij. Liever ga ik wat meer de diepte in. Eén actie zet ik wel op mijn ‘to do – list’: de werkvorm denken toevoegen aan mijn blended lesontwerpen. Wat gaat er gebeuren als ik de cursisten een half uur laat nadenken? In een Socratisch gesprek, of alleen? Zonder beeldscherm, pen, post-its en andere afleiders?

Ik ga het gelijk uitproberen! Oh . . . weer een actie, ik ben hardleers, maar ik ga het toch doen, denk ik.

Een blog over Flipping the Classroom? Is dat niet allang geweest en afgedaan? Volgens de blogger van DWVDO in ieder geval wel: `Flipping the Classroom is voorbij´. Als je deze blog leest, neem je wellicht de moeite om naar beneden te scrollen om daar te lezen dat ik het in ieder geval niet eens ben met de blogger.

De werkvorm Flipping the Classroom is inmiddels ‘al’ acht jaar oud, maar nog steeds heel waardevol. In deze infografic van Kennisnet wordt goed uitgelegd wat ‘Flipping’ is en hoe het toegepast wordt in het onderwijs.

Een veelgehoord probleem is de technische kant van deze werkvorm. Hoe maak je nu makkelijk en snel goede filmpjes en hoe maak je ze interactief? Hieronder heb ik een lijstje gemaakt van tools die je hiervoor kan gebruiken. Maar voordat je gelijk gaat klikken en proberen, wil ik eerst nog even een stapje terug doen. Het is namelijk lang niet altijd nodig je eigen video te maken. Er staat al zoveel online en vaak beter dan jij het zelf kan maken! En ook die filmpjes kan je interactief maken met onderstaande tools.

Zoek, zoek, zoek . . .

Het is niet perse nodig om zelf urenlang te zoeken naar de perfecte video. Laat jouw studenten dit doen met een goede zoek- en selectie opdracht als huiswerk. Hiermee sla je twee vliegen in een klap. Studenten leren beter en gerichter online zoeken en zien verschillende filmpjes over het gekozen onderwerp. In de les kan je er een aantal bekijken en met de klas de beste kiezen. Later kan je deze video gebruiken in een meer traditionele ‘Flip’.

Werkvormen met video

Video kan ook ingezet worden om studenten op het goede spoor te brengen en dan uit te dagen verder te denken en ontwikkelen. Bijvoorbeeld door een thema ter discussie te stellen en het filmpje te eindigen met een uitdaging aan de studenten om met argumenten te komen. Of door een belangrijk onderdeel van de instructie in een filmpje over te slaan en studenten te vragen hierover zelf een filmpje te maken. Of als creatieopdracht, bijvoorbeeld door een probleem te presenteren en de studenten te vragen dit op te lossen. Flipping the Classroom is meer geworden dan het verplaatsen van hoorcolleges naar kennisclips. Het kan ingezet worden als interactieve tool die opdrachten kan geven en verrijken.

Tools

Hieronder de lijst met tools die je kan gebruiken om Flip the Classroom mogelijk te maken. De opties per tool zijn heel verschillend en een aantal kunnen veel meer dan alleen filmpjes maken. Van de meeste tools is een gratis, eenvoudige, versie beschikbaar. Sommige tools zijn gratis voor het onderwijs.

Tool	Screencast	Video embedden	Bewerken	Interactie	Learning analystics
Screen-cast-o-matic	Ja	Nee	Beperkt	Nee	Nee
Powerpoint (opnemen)	Ja	Ja	Redelijk	Nee	Nee
Insert Learning (Chrome)	Ja, en nog veel meer	Ja	Nee	Ja	Nee
Ed Puzzle	Nee	Ja	Content toevoegen kan	Ja	Ja
PlayPosit	Nee	Ja	Content toevoegen kan	Ja	Ja
Camtasia	Ja	Nee	Ja, zeer uitgebreid	Nee	Nee
Quicktime (alleen voor Apple)	Ja	Nee	Zeker!	Nee	Nee
Screencastify	Ja	Nee	Beperkt	Nee	Nee

En dan nog twee sites waar je eenvoudig animatiefilmpjes kan maken. Deze vorm van video kan heel leuk en verfrissend zijn, maar is niet voor alle onderwerpen en instructies geschikt. Animatie wordt makkelijk te oppervlakkig en flauw. Je kan in ieder geval even kijken bij:

Vyond (voorheen GoAnimate) & Powtoon

Net als met alle werkvormen die ingezet kunnen worden in een blended lesontwerp, vraagt de inzet van ‘Flipping the Classroom’ om een goede aansluiting op de leerdoelen, doelgroep en de vakinhoud. Maak daarom voordat je filmpjes gaat maken, cureren of aanpassen eerst een goed blended ontwerp, zodat de kans op een succesvolle ‘Flip’ het grootst is!

Starten met blended learning hoeft niet moeilijk te zijn! Maak tijdens de workshop Blended Design Canvas met je collega’s een ontwerp dat past bij jullie situatie.

Hoe werkt het?

Met een team of vakgroep krijg je een korte introductie over blended learning en uitleg over een paar handige tools. Hierna gaan we aan de slag met jullie training of lesmodule. Vanuit leerdoelen, doelgroep en randvoorwaarden gaan we elke leergebeurtenis blended ontwerpen.

Het hele proces is een geleide brainstorm met concreet eindresultaat: een blended lesprogramma. Het canvas dat jullie samen maken neem je mee en wordt de basis voor verdere ontwikkeling.

Meld je nu aan door een mail te sturen aan joanne@blendit.nu en lees meer over het canvas in deze blogpost.

We zijn weer begonnen! En ik ben vol in de wereld van de docentprofessionalisering gedoken. Waar ik eerst ‘alleen’ een training blended learning gaf bij De Haagse Hogeschool, mag ik nu ook andere cursussen en leergangen coördineren. De hogeschool stroomt vol met studenten, docenten en goede voornemens voor dit schooljaar.  Ook de scholing voor docenten, ondersteunend personeel en leidinggevenden is opgestart met de nodige inwerkprogramma´s en een mooi cursusaanbod voor het komende schooljaar.

Primaire proces

Als onderdeel van het primaire proces, dus als docent, zag ik een heel andere kant van de organisatie dan op de plek waar ik nu zit bij HRM. Mijn werkritme als docent werd bepaald door het rooster, lesvoorbereiding, vergaderen en oh ja, de administratie. Nu ik niet direct betrokken ben bij dit proces, zie ik een hele andere kant van de Haagse Hogeschool, waar hard gewerkt wordt aan lange en complexe beleidslijnen, nagedacht wordt over de groei en ontwikkeling van de school als geheel en waar interne communicatie veel aandacht vraagt. Daarom denk ik daar nu ook over na en zoek ik naar de beste manier om docenten aan het  leren te krijgen.

Motivatie

Wat motiveerde mij om (weer) een cursus of opleiding te gaan doen? En hoe zorgde ik ervoor dat er tijd voor was? Ik vind het heerlijk in een klas te gaan zitten en te leren van een expert, op een voor mij relevant vakgebied. Ik voel mij snel verbonden met het onderwerp en ik wil de opdrachten zo optimaal mogelijk maken. Én ik zorgde ervoor dat mijn leidinggevende wist dat ik een (eeuwige) opleidingsbehoefte heb. Ik heb een groepje mensen om mij heen, die dezelfde drive voelen, maar ook een grotere groep die helemaal geen zin heeft om (formeel) te gaan leren. Waar komen die verschillen toch vandaan en hoe kan ik docenten motiveren om zich verder te ontwikkelen?

Leerstrategieën

Deze blog is meer een overpeinzing dan een wetenschappelijk onderbouwd verhaal, maar ik denk dat iedereen wil leren, en dat de manier waarop zeer bepalend is. Ik vind het leuk om formeel, in de klas, georganiseerd in een cursus of iets dergelijks, te leren. Anderen willen juist liever ‘on the job’ met directe feedback leren en ontwikkelen. Mijn inziens is het verder ontwikkelen van performance support voor docenten een grote kans voor de hogeschool en eigenlijk de meeste organisaties. Een andere vorm is het sociaal leren, ook hier zie ik grote kansen voor bijna elke organisatie. Leren van je peers en het uitwisselen van je fouten en successen is zeer effectief. Feedback lijkt toch wel het toverwoord te zijn bij (sociaal) leren, en hierin zijn allerlei variaties mogelijk: expert feedback, peer feedback, geschreven feedback, zelfreflectie etc.

E-learning

En dan hebben we nog e-learning. . . online, interactief en on demand leren lijkt de ideale oplossing. Zeker als er een sterk sociaal aspect in het e-learning programma is opgenomen. Ik denk dat e-learning modules een grote kans zijn voor docentprofessionalisering, mits deze geborgd zijn in het gehele onderwijsprogramma. E-learning werkt minder goed als deze alleen wordt gebruikt om de ‘winkel’ te vullen. Het vraagt, net zoals een gewone cursus, een sterk didactisch en blended plan.

Tijd

Ondanks dat docenten wel willen leren, zitten de (online) cursussen en leernetwerken niet elke periode vol. Er speelt namelijk nog een belangrijke factor, die altijd weer terugkomt: tijd . . . Het kost tijd om te leren en het geleerde te verwerken. Het is aan de docent om deze tijd te vragen, de leidinggevende moet het vrijmaken en dan moet er ook echt actie ondernomen worden. Ik heb vaak genoeg gezien dat scholingsuren toch opgaan aan het ontwikkelen van een nieuwe module, begeleiden van een afstudeerder of een ander project. Dat is ook allemaal heel belangrijk, maar scholing heeft een lange termijn effect, dat uiteindelijk waardevoller is dan het oplossen van ad hoc taken.

Scholing

Ik ben docent omdat ik leren zo belangrijk vind, niet alleen voor studenten, maar juist ook voor mijn collega’s. Jezelf verder ontwikkelen en professionaliseren vraagt tijd en moeite, geeft daarnaast voldoening en zorgt ervoor dat de kwaliteit van het werk beter wordt. En soms is het ook goed om even student te zijn, pas op de plaats te maken en aan je eigen ontwikkeling te werken. Dat geeft een frisse blik op je eigen praktijk en de motivatie om (nog) beter te worden in dat wat je doet!