In de laatste weken van dit, wederom turbulente, jaar, kan ik het niet laten te filosoferen over onderwijsontwikkeling. Ik ben nogal van de blended learning, activerende werkvormen en inzetten van spellen in het onderwijs. Dat werkt motiverend, geeft energie en neemt studenten mee in hun ‘learning journey’. De belofte is dat het leren dan bijna als vanzelf gaat.
Echter, voordat we zijn aangekomen bij de leuke en innovatieve kant van onderwijsontwikkeling moeten we eerst aan de slag met iets anders: de kern van ieder onderwijs, dat wat we onze studenten willen leren, vertaald in ijzersterke leeruitkomsten.
En daar ligt een grote uitdaging . . .
Het moeras
Leerdoelen en leeruitkomsten zijn voor mij het moeras van onderwijsontwikkeling. Het is een zompig onderwerp, je moet erin duiken, maar je komt er nooit makkelijk doorheen. In het leeruitkomsten-moeras zitten aannames, oud zeer, stokpaardjes, ongeduld en irritaties, die zichtbaar worden als je er doorheen moet. Het is leuker om werkvormen te bedenken en digitale oplossingen in te zetten, maar die interventies zijn zinloos als het moeras niet eerst gedempt is.
Constructive alignment
Onderwijs ontwikkelen doe je in verschillende stappen, waarvan het (her)formuleren van de leeruitkomsten een van de belangrijkste is. Ik hoop dat je bekend bent met Constructive Alignment (Biggs, 2011). Heel in het kort: je bouwt onderwijs door de leeruitkomsten en toetsing met elkaar te verbinden via de werkvormen die je inzet. Zolang die leeruitkomsten in het moeras liggen, wordt het nooit een stevig bouwwerk.
Waarom is het zo lastig om die leeruitkomsten aan te pakken? Ik zie in de praktijk verschillende redenen:
- Docenten zijn niet gewend om leeruitkomsten te formuleren. Vaak gebruiken ze ‘oude’ leerdoelen, worden ze bepaald door een ander of is er gewoon geen aandacht voor geweest.
- Leeruitkomsten formuleren is lastig, wat wil je ze nu echt leren en hoe toets je dat? En als je dat niet goed weet, ben je dan wel een goede docent? In dit filmpje van de HAN wordt heel goed uitgelegd hoe je leeruitkomsten moet formuleren.
- Leeruitkomsten moeten relevant zijn en passen bij het beroep waarvoor je studenten opleidt. Soms is de relatie tussen een vak en het uiteindelijke beroep niet (meer) duidelijk.
Beroepsprofiel
Onderwijskundigen en docenten leunen zwaar op de competenties uit landelijk vastgestelde beroepsprofielen. In deze kwalificatiedossiers, BOKS-en of opleidingsprofielen wordt de kern van een opleiding vastgelegd en richting bepaald. Ze zijn echter geschreven voor alle opleidingen in Nederland, er is logischerwijs weinig rekening gehouden met de identiteit van elke school, de expertise van de beschikbare docenten en de unieke flow van een opleiding. De competenties uit de dossiers en profielen moeten vertaald worden naar leeruitkomsten die passen in een onderwijsvisie, het leerjaar en bij een specifieke doelgroep. Dit maakt het formuleren van leeruitkomsten complex en daardoor zakken ze langzaam weg in dat eerder genoemde moeras.
Fundament leggen
Maar er is hoop! Als je de uitdaging aan gaat en de leeruitkomsten bekijkt, verbeterd of herformuleerd ontstaat een nieuw inzicht in waar de onderwijsmodule nu eigenlijk over gaat. Met die nieuwe leeruitkomsten wordt duidelijk waar de toetsing over moet gaan en of de huidige toets nog wel voldoet. Je kan makkelijker de juiste docent werven voor de module en studenten beter voorlichten over wat ze gaan leren. En last, but not least, je kan passende en activerende werkvormen bedenken die ervoor zorgen dat de leeruitkomsten gehaald kunnen worden.
Stokpaardje
En dan komen we bij mijn stokpaardje: Met goede leeruitkomsten wordt het onderwijs relevant en urgent. Je weet waarom je iets leert (en doceert) en omdat de module is afgestemd op het beroepsprofiel wordt het ook nog eens urgent om het te leren.
En tadaa!! Je hebt een learning journey die (bijna) als vanzelf gaat! Dus hup dat moeras in, aan de slag met mogelijk weerstanden en gedoetjes, en op naar onderwijs dat zijn eigen kern kent en toepast.